Split Payment, jako jedno z kluczowych mechanizmów, wprowadzony w celu uszczelnienia systemu podatkowego i zwiększenia transparentności transakcji gospodarczych, choć obowiązuje od końca 2019 roku, nadal rodzi wiele nieścisłości. Z jednej strony jest to narzędzie mające przeciwdziałać wyłudzeniom VAT i wprowadzające dodatkowe obowiązki dla niektórych firm, z drugiej – może wspierać efektywność finansową i stabilność działalności gospodarczej, chociażby poprzez generowanie dodatkowych dochodów z tytułu odsetek. Poznajmy jasne i ciemne strony tego rozwiązania.
Czym jest i jak działa mechanizm podzielonej płatności Split Payment?
Mechanizm podzielonej płatności, znany także jako split payment, to zaimplementowany w polskim systemie podatkowym 1 listopada 2019 roku system rozliczeń, który rewolucjonizuje sposób, w jaki przedsiębiorcy dokonują płatności za transakcje biznesowe, szczególnie w kontekście rozliczeń VAT.
Zasada działania tego mechanizmu jest stosunkowo prosta – płatność dokonywana przez nabywcę za towar lub usługę jest rozdzielana na dwie części. Pierwsza część, odpowiadająca wartości netto faktury, trafia na zwykłe konto bankowe sprzedawcy, podczas gdy druga część, odpowiadająca kwocie podatku VAT, przekazywana jest na dedykowane konto VAT.
Konta VAT, będące kluczowym elementem mechanizmu podzielonej płatności, są specjalnie wydzielonymi rachunkami bankowymi, na które przedsiębiorcy mogą wpłacać środki przeznaczone wyłącznie na pokrycie zobowiązań podatkowych. Środki te mogą być wykorzystane do zapłaty VAT należnego państwu, zakupów u kontrahentów, a także innych obowiązkowych płatności, takich jak CIT, akcyza czy składki ZUS. Zabezpiecza to środki przed ewentualnymi zajęciami, a także ułatwia zarządzanie finansami firmy w kontekście zobowiązań podatkowych.
Split payment – dla kogo obowiązkowy?
Mechanizm podzielonej płatności pierwotnie był opcją wyłącznie dobrowolną, natomiast zmiany w przepisach dokonane w 2019 roku, przekształciły ją w narzędzie o nieco szerszym zasięgu i określonych warunkach obowiązkowego stosowania.
Mechanizm podzielonej płatności musi być stosowany, gdy transakcja spełnia trzy podstawowe kryteria:
- split payment dotyczy sytuacji, w których zarówno sprzedający, jak i kupujący są podmiotami gospodarczymi;
- wartość transakcji przekracza próg 15 000 zł brutto;
- kluczowym elementem, który aktywuje obowiązek stosowania tego mechanizmu, jest obecność na fakturze VAT co najmniej jednego towaru lub usługi z tzw. listy „wrażliwych”, na której znajdują się pozycje szczególnie narażone na nadużycia podatkowe – m.in. paliwa, stal, komputery, telefony komórkowe, usługi budowlane (towary i usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT).
Niezależnie od wielkości i formy prawnej, każda firma dokonująca transakcji spełniających wyżej wymienione warunki, musi stosować mechanizm podzielonej płatności. Dotyczy to również firm, które nie są zarejestrowanymi płatnikami VAT, ale dokonują zakupów z fakturą VAT.
Jak zrobić przelew z mechanizmem podzielonej płatności?
Mechanizm podzielonej płatności, mimo że może wydawać się skomplikowany na pierwszy rzut oka, w praktyce jest rozwiązaniem przyjaznym dla użytkownika i nie różni się znacząco od tradycyjnego przelewu bankowego. Główna różnica polega na podziale płatności na dwie części: kwotę netto faktury, która trafia bezpośrednio na rachunek firmowy sprzedawcy, oraz kwotę podatku VAT, która jest przekazywana na dedykowane konto VAT.
Realizacja płatności w systemie split payment wymaga od użytkowników kilku prostych kroków. Przede wszystkim, obie strony transakcji muszą posiadać aktywne rachunki bankowe z funkcją VAT, co jest fundamentem możliwości skorzystania z tego mechanizmu. Następnie, podczas inicjowania przelewu, wybierana jest opcja płatności podzielonej. W odpowiednich polach formularza należy wskazać kwotę netto oraz kwotę VAT wynikającą z faktury, a także podać numer NIP sprzedawcy oraz numer faktury, co stanowi dodatkowy element zabezpieczający i identyfikujący transakcję.
Warto podkreślić, że banki oferują swoim klientom coraz bardziej intuicyjne i zautomatyzowane narzędzia, które znacznie upraszczają cały proces. Po zatwierdzeniu przelewu, środki z subkonta VAT kupującego są automatycznie przekazywane na konto VAT sprzedawcy, a kwota netto jest przesyłana na jego konto firmowe. Co istotne, system jest na tyle elastyczny, że w przypadku niedostatecznych środków na subkoncie VAT, bank ma możliwość uzupełnienia brakującej kwoty z rachunku głównego kupującego, zapewniając płynność i ciągłość transakcji.
Korzyści płynące ze stosowania split payment
Mechanizm podzielonej płatności, wprowadzając rozdzielenie płatności na kwotę netto i VAT pomiędzy dwa różne konta, nie tylko ułatwia przedsiębiorcom zarządzanie środkami przeznaczonymi na podatek, ale również minimalizuje ryzyko niezamierzonego uczestnictwa w nielegalnych schematach podatkowych. To, co początkowo mogło wydawać się kolejnym obciążeniem administracyjnym, szybko ujawniło swoje liczne zalety.
Poprzez oddzielenie kwoty podatku od wartości netto transakcji i automatyczne przekierowanie jej na specjalne konto VAT, split payment zapewnia większą przejrzystość finansową i zdecydowanie zmniejsza ryzyko błędów podatkowych. Dla przedsiębiorców, stanowi narzędzie zabezpieczające, chroniące przed nieświadomym uczestnictwem w nielegalnych schematach podatkowych. Jest to szczególnie ważne w kontekście rosnącej liczby prób oszustw VAT i potrzeby ochrony uczciwych przedsiębiorców. Dodatkowo, mechanizm ten oferuje firmom lepszą kontrolę nad płynnością finansową, umożliwiając precyzyjne planowanie wydatków związanych z VAT, co w efekcie przekłada się na stabilniejsze zarządzanie finansami.
Z perspektywy administracji podatkowej, mechanizm ten jest potężnym narzędziem do walki z luką VAT, pozwalającym na skuteczniejsze śledzenie i kontrolę płatności podatkowych. Dzięki temu zwiększa się stopień zgodności podatkowej, co bezpośrednio wpływa na zwiększenie wpływów do budżetu państwa oraz wspiera działania mające na celu utrzymanie sprawiedliwości podatkowej.
W obliczu przedstawionych argumentów, split payment jawi się jako dwojakie narzędzie – z jednej strony, wprowadza dodatkowe wymogi administracyjne i początkowe wyzwania dla przedsiębiorstw, z drugiej – oferuje istotne korzyści w postaci zwiększonej transparentności finansowej oraz ochrony przed udziałem w oszustwach podatkowych. Mimo początkowych trudności z adaptacją, system ten wydaje się krokiem w kierunku uszczelnienia systemu podatkowego, zapewniając jednocześnie przedsiębiorcom narzędzia do lepszego zarządzania środkami przeznaczonymi na podatki.
